Page 196 - Mahalli İdareler Personeli Görevde Yükselme Unvan Değişikliği Sınavına Hazırlık Rehberi

OSMANLIDAN 1982 ANAYASISINA KADAR ANAYASAL GEÇMİŞ VE DTO ÇÖZÜMLER
1.SORU:
SENED-İ İTTİFAK (1808)
Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk anayasal gelişimi 1808 tarihli Sened-i ittifak’tır. Sened-i ittifak,
Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa tarafından hazırlanmış padişah II. Mahmut ile Rumeli Ayanlar tarafın-
dan imzalanmıştır. Bu fermanla;
- Padişah ilk kez, kendi otoritesi dışında bir gücün varlığını kabul etmiştir.
- Padişahın yetkileri ilk kez sınırlandırılmıştır.
- Sened-i İttifak, 1215’te İngiliz Kralı ile İngiliz soyluları arasında imzalanan Magna Carta’ya ben-
zemektedir.( Magna Carta ile kralın yetkileri sınırlandırılmıştır)
- Sened-i ittifak bir anayasa değildir; ancak anayasal belge niteliğindedir.
Dolayısıyla sorunun cevabı “sened-i ittifak” “C” seçeneği olacaktır.

2.SORU:
TANZİMAT FERMANI (1839)
Anayasal gelişimin ikici adımı 1839 yılında ilan edilen Tanzimat fermanıdır. Padişah Abdülme-
cit zamanında ilan edilen Tanzimat fermanı, Hariciye Nazırı Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmış-
tır.
Amacı: Osmanlıya bağlı bütün vatandaşlara eşit haklar verip, Avrupa Devletlerinin Osmanlının iç işle-
rine karışmasını engellemektir.
- Tanzimat Fermanı ile padişah ilk kez kanun üstünlüğünü kabul etmiştir.
- Osmanlı tebaasının can, mal, ırz ve namus güvenliğinin sağlanacağı,
- Ceza yargılamasına ilişkin güvence verilmiştir,
- Can güvenliği,
- Mülkiyet hakkı ve eşitlik,
- Askere almada adalet ilkesi,
- Müsadere yasağı ilkeleri benimsenmiştir.
Buna göre sorunun cevabı “Tanzimat fermanı” “B” seçeneği olacaktır.
ISLAHAT FERMANI (1856)
Padişah Abdülmecit zamanında ilan edilen Islahat fermanı, Tanzimat Fermanının teyidi niteliğinde-
dir.
Din farkı gözetilmeksizin tüm vatandaşlara eşit muamelede bulunulacağı teminat altına alınmıştır.
Kanun önünde eşitlik ilkesi benimsenmiştir. Tanzimat fermanıyla benzer hükümlere yer verilmiştir. Ancak
fermandaki hükümlerin uygulanması yine Padişahın takdirindedir.

3.SORU: KANUN-i ESASI (1876)
- Türk tarihinde ilk kez anayasa yürürlüğe girmiştir. (ilk yazılı anayasadır)
- Osmanlı tarihinde ilk kez meclis (parlamento) açılmış ve halka temsil hakkı verilmiştir.
- I. Meşrutiyetin ilanında Osmanlıcılık ve Batıcılık akımı etkili olmuştur. Amacı; Osmanlı yurttaş-
larını dil, din, ırk ayrımı gözetmeksizin kaynaştırmaktır.
Kanun-i Esasi’nin Özellikleri
- Osmanlı Devleti bir monarşidir, üniter bir devlettir. Devletin dini İslam, dili Türkçe’dir.
- Parlamento iki meclisten oluşmaktadır. Meclis-i Mebusan ve meclis-i Ayan olmak üzere.
188 | TBB