Page 29 - Belediyelerde Muhasebe Uygulamaları

BELEDİYELERDE MALİ SİSTEM
vazene-i umumiye’ tabirinin yanında ‘bütçe’ tabiri de kullanılmaya başlanmış ve daha
sonra bu tabir,1876 tarihli Kanuni Esasi’de (Anayasada) yer almak suretiyle dilimize
iyice yerleşmiştir.

1.3. Bütçenin Tanımı
Bütçe kavramı önce genel olarak, daha sonra ekonomik ve hukuki açılardan
aşağıdaki gibi tanımlamak mümkündür.
Genel olarak bütçe, devletin gelir ve giderlerini gösteren bir belgedir.
Hukuki açıdan bütçe, kamu gelirlerini toplamak ve kamu giderlerini yapmak
için, yasama organının yürütme organına verdiği yetkiyi gösteren bir kanundur.
Ekonomik olarak bütçe, devletin milli ekonomideki yıllık kaynak-kullanım
dengesini gösterir. Başka bir ifadeyle bütçe devletin, her yıl milli ekonomiden vergi ve
benzeri yollardan ne kadar kaynak toplanacağını ve toplanan bu kaynakların nerelere
sarf edeceğini gösteren bir belgedir.
5018 sayılı Kanun da ise Bütçe; belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri
ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürür-
lüğe konulan belgeyi ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.

1.3.1. Bütçe Sistemleri
Bütçe, kamu yönetiminde, belirlenen hedeflere ulaşmak için kullanılan araçların
en etkilisidir. Devlet, her yıl kamu kesimi için ayrılan kaynakların hangi hizmetlerde
ve ne ölçüde kullanılacağını bütçe ile belirlemektedir. Bu yüzden kamu yönetiminin
başarısı, geniş ölçüde bütçe imkânlarına ve bu imkânların etkin kullanımına bağlıdır.
Kamu yönetimindeki gelişmelere paralel olarak bütçe sistemlerinde de önemli
gelişmeler olduğunu görüyoruz. Bütçe sistemlerini, bütçe tekniğinde meydana gelen
gelişmeler ışığında başlıca iki kısımda incelemek mümkündür. Bunlardan birincisi ge-
leneksel ya da klasik bütçe sistemi, ikincisi ise modern bütçe sistemleridir.

1.3.2. Geleneksel Bütçe Sistemi
Bütçe sisteminin ilk şekli geleneksel ya da klasik bütçe sistemi olarak nitelendi-
rilmektedir. Geleneksel bütçe sistemi, aynı zamanda klasik mali anlayışın bir ürünü-
dür. Klasik mali anlayışa göre önemli olan husus bütçe denkliğinin sağlanmasıdır. Büt-
çe ile devlet, özel ekonominin işleyişini hiçbir surette etkilemeden, sadece özel kesim
tarafından karşılanmayan milli savunma ve asayiş gibi kamu hizmetlerini yerine geti-
rir.
Geleneksel bütçe sisteminden beklenen görev, kamu harcamalarının yasama
organınca onaylandığı biçimde gerçekleştirilmesini sağlamaktır. Bunun için, yasama
organı tarafından yürütme organına verilen ödeneklerin, mevzuata uygun olarak kul-
lanılıp kullanılmadığına dikkat edilir. Bu bütçe sisteminde, kamu hizmetlerinin etkin-
liğini sağlayacak düzenlemeler yoktur. Yasama organının, kamu kesimi için ayırdığı
ödeneklerin, ilgili harcama kalemlerinde kullanılıp kullanılmadığı hususu araştırılır.

TBB | 5