Page 143 - Emlak Vergisi Uygulaması 2019

Mükellefiyet ve Mükellef

3.1.6.1. Bir Bina veya Arazinin Taksim veya İfrazı
383. Bir bina veya arazinin taksimi veya ifrazı halinde emlak, vergi değerini tadil eden
(değiştiren) bir sebep doğacak ve dolaysıyla emlak vergisi mükellefiyeti başlaması söz
konusu olacaktır. Taksim, bölüşümü; ifraz ise ayrılmayı ifade etmektedir. Taksim ile
ifraz; taksimin hukuki, ifrazın ise fiili bir anlam taşımaları bakımından birbirinden ay-
rılmaktadır.
384. Taksim, ortak mülkiyette bulunan bir taşınmazın ortaklar arasında bölüşülmesini
ifade etmektedir. Taksim, ortakların kendi aralarında yapacakları “rızai taksim” olabi-
leceği gibi, izale-i şuyu (ortaklığın giderilmesi) 234 davası sonucunda mahkeme kararı
ile yani “kazai taksim” şeklinde de olabilir. Hangi şekilde olursa olsun taksim işlemi
bir arsa veya arazinin emlak vergi değerini değiştirmektedir. Taksim, hukuki bir anlam
taşımakta olup, taşınmazın hukuki bölüşümünü içermektedir.
385. İfraz, toplu bir şeyden ve bir bütünden bazı parçaların ayrılmasıdır. Tapu kütüğünde
kayıtlı bir taşınmazın birden fazla parsel haline getirilmesidir. İfraz fiili bir anlam taşır.
Bir kişinin kendine ait bir araziyi, mülkiyeti kendinde kalarak birkaç parçaya ayırması
ve tapuya buna göre tescil ettirmesi bir ifraz işlemidir. Madde hükmüne göre bir arsa
veya arazinin bir kısmının kamulaştırılması halinde de ifraz edildiği kabul edilmekte-
dir.
386. Tapuya kayıtlı bir taşınmazın gerek taksimi ve gerekse ifrazı ancak tapu kaydına tescil
ile mümkün olabileceğinden tapuya tescil edilmeden yapılan taksim ve ifraz, vergi
değerini ve dolaysıyla vergi mükellefini değiştiren bir durum olarak değerlendirilemez.
Tapuya kayıtlı olmayan taşınmazlarda ise taksim ve ifraz için zilyetlik durumunun de-
ğişmesi ve bu değişimin ispat belgelerinin (noter senedi gibi) belediyeye sunulması
gerekmektedir.

387. Taksim ve ifraz durumunda taşınmazın maliklerinde olmasa bile mülkiyet yapısında
değişiklikler olmaktadır. Örneğin elbirliği mülkiyetine konu olan bir taşınmaz taksim
ve ifraz ile paylı mülkiyete veya bireysel mülkiyete; paylı mülkiyete konu bir taşımaz
bireysel mülkiyete dönüşebilmektedir. Bu tür mülkiyet yapılarındaki değişimle emlak
vergisi mükellefleri de değişmektedir. Elbirliği mülkiyette müteselsilen mükellefiyet,
paylı mülkiyette hisseleri oranında mükellefiyete, bireysel mülkiyette de malik olmak-
tan kaynaklanan mükellefiyete dönüşmektedir. 235

234 Hukuk literatürüne, "izale-i şuyu" davası olarak geçen bu uyuşmazlık türü; hissedarlar arasında ortaklıktan kaynak-
lanan uyuşmazlığın, Mahkeme aracılığıyla ortadan kaldırılması olarak tanımlanabilir. Ortaklığın giderilmesine ilişkin
dava sonucunda, satış sureti ile ortaklığın giderilmesine Mahkemece karar verilmesi halinde, taşınmaz İcra İflas
Kanunu hükümleri çerçevesinde ihale ile satışa çıkarılır ve satış bedelinden hissedarlara payları oranında ödeme
yapılır.
235 Danıştay 9. Dairesi’nin 11.01.1985 tarih ve E:1982/6992, K:1985/46 sayılı kararı; iştirak halindeki mülkiyetin
müşterek mülkiyete çevrilmesi hali taksim niteliğinde olmadığından tadilat nedeni sayılamayacağı yönündedir. Aynı
yönde; Danıştay 9. Dairesi’nin 11.01.1985 tarih ve E:1982/6990, K:1985/42 sayılı kararı.

TBB | 115